Planety – Tadeusz Doktór: Spotkania z Astrologią

Tadeusz Doktór

Na astrologicznej mapie nieba, jaką jest horoskop, koło zodiakalne jest względnie nieruchomym punktem odniesienia dla elementów bardziej ruchliwych. Należą do nich przede wszystkim planety. Przesuwają się one na tle znaków zodiaku, czasami poruszając się do przodu, czasami do tyłu (oczywiście, „cofanie” się planet jest złudzeniem wynikającym z geocentrycznego punktu widzenia).

Nazwa planet obejmuje się w astrologii również Słońce i Księżyc, nazywane też czasem „światłami”. Oprócz nich astrologia do 1781 roku (data odkrycia Urana) uwzględniała jedynie siedem planet. Cyfra „siedem” jako prawzór boskiego porządku była podstawą wielu podziałów zgodnie z zasadą „jak na niebie, tak i na ziemi”. Nic więc dziwnego, że odkrycie Urana zachwiało okultystycznymi spekulacjami jako podstawami astrologii. Dzięki odkryciu następnych planet (Neptuna w 1846 roku i Plutona w 1930 roku) astrologia jeszcze bardziej rozluźniła związki z magią i okultyzmem.

Wszystkie planety, łącznie z nowo odkrytymi, noszą imiona bogów. Wynika to z tradycji babilońskiej, gdzie gwiazdy były traktowane jako widzialne bóstwa. Tradycję tę przejęli Grecy, a później Rzymianie. Początkowo jednak Grecy nadawali nazwy planetom na podstawie ich wyglądu, nie wiązali ich z mitami. Związek ten pojawił się dopiero wraz z rozwojem koncepcji astrologicznych pochodzących z Mezopotamii i stał się tak ścisły, że każdej planecie starano się przyporządkować właściwości jej mitycznego patrona. Nie zawsze się to udawało. Na przykład cechy charakteru gromowładnego Jowisza nie całkiem odpowiadały dobroczynnym cechom, jakie astrologowie wiązali z działaniem tej planety. Potoczne znaczenie „jowialności” wydaje się bardziej odpowiadać charakterystykom astrologicznym niż opisom greckiej mitologii. Ale jest to już skutkiem wspomnianego oddzielenia się astrologii od wyobrażeń religijnych.

Podobnie jak znaki zodiaku, także i planety podlegały astrologicznym klasyfikacjom. Dzielono je na męskie i żeńskie (żeńskie były tylko dwie – Księżyc i Wenus) oraz złowrogie i dobroczynne (złowrogie to tylko Mars i Saturn). Bardziej precyzyjny system podziału właściwości planet zaproponował Ptolemeusz, opierając się na arystotelesowskiej klasyfikacji żywiołów. Ptolemeusz zastosował podstawowe jakości żywiołów (zimny, ciepły, suchy i wilgotny) do opisu planet, przyjmując, że Ziemia jest źródłem wilgoci, a Słońce – ciepła. Saturn jako najbardziej odległy i od Słońca i od Ziemi, traktowany był jako suchy i zimny, a Księżyc – bliższy Ziemi niż Słońca – jako zimny i wilgotny. Tego rodzaju klasyfikacja umożliwiała systematyzację związków miedzy planetami a znakami zodiaku. Planeta pokrewna danemu znakowi (np. Saturn jako suchy i zimny pokrewny był znakom Koziorożca i Wodnika, przypadającym na porę roku, gdy w przyrodzie dominują te jakości) najsilniej działała wtedy, gdy znajdowała się właśnie w tym znaku. Stąd też pochodzi określenie, że planeta „włada” jakimś znakiem. Władza ta działa od momentu stworzenia świata. Chodzi tu o ten moment czasowy, na który sporządzono ex post horoskop. Zgodnie z wolą demiurga pozycja planet w tym horoskopie świata (thema mundi) odzwierciedlała obszar panowania w poszczególnych znakach. Znaki puste w momencie stworzenia, tzn. takie, w których nie było planety, zostały przypisane swoim władcom na zasadzie symetrii; oś tej symetrii przechodziła przez początek znaków Lwa i Wodnika.

Związek ten, choć uważany za najważniejszy, nie był jedynym rodzajem pokrewieństwa między planetami i znakami. Wyróżniano jeszcze wiele innych: wywyższania, trygonokracje, dekany, terminy itp. Wszystkie z tych związków określały moc i jakość działania planety w zależności od tego, w którym miejscu horoskopu się znajdowała.

Planety, podobnie jak znaki zodiaku, służyły za podstawę klasyfikacji rzeczywistości. Oto przykład klasyfikacji typów psychicznych:

Księżyc – uczciwość, towarzyskość, opiekuńczość, bogactwo wyobraźni, receptywność, zmienność, nieśmiałość, bałaganiarstwo, obżarstwo, niedorozwój psychiczny.

Merkury – bystrość, obrotność, dobra pamięć i wymowa, spryt i sprawność działaniu, ruchliwość umysłowa, głód wiedzy, krytykanctwo, gadatliwość, przekora, przewrotność, lękliwość.

Wenus – zainteresowania i uzdolnienia artystyczne, harmonijność, wykwint, delikatność, pieszczotliwość, zmysłowość, rozwiązłość erotyczna, kokieteria, lenistwo.

Słońce – optymizm, życzliwość, uczynność, szczodrość, umiejętność kierowania ludźmi, samouwielbienie, zarozumiałość, despotyzm, rozrzutność, tchórzostwo.

Mars – dzielność, rycerskość, odwaga, bojowość, gwałtowność, popędliwość, kłótliwość, gburowatość.

Jowisz – mądrość, wyrozumiałość, prawość i praworządność, rzetelność, uczciwość, dobroczynność, marnotrawstwo, chełpliwość, obojętność, roztargnienie.

Saturn – solidność, dokładność, rozwaga, wytrwałość, metodyczność, obowiązkowość, ostrożność, gospodarność, oszczędność, pracowitość, wnikliwość, pesymizm, mizantropia, chciwość, niezadowolenie z życia i stałe poczucie niedosytu.

Uran – oryginalność, wynalazczość, niezależność, nietypowość zainteresowań, ekscentryczność, dziwactwo, fanatyzm, ostrość w postępowaniu.

Neptun – intuicyjność, wizjonerstwo, skłonność do mistyki, brak krytycyzmu, nieodpowiedzialność, skłonność do oszałamiania się.

Pluton – dążenie do przekształcania własnej osobowości, dezintegracja osobowości.